Een Zero Day-aanval is een cyberaanval die gebruik waarbij wordt geprobeerd misbruik te maken van een zwakke plek in software die nog onbekend is bij de softwareontwikkelaar, oftewel een Zero Day (nul dag). Dit is ook waar de term ‘zero day’ naar verwijst: de ontwikkelaar van de software heeft eigenlijk geen tijd (nul dagen) om de fout in de software op te lossen, omdat de kwetsbaarheden in zijn software al zijn gevonden door kwaadwillenden, voordat hij ze zelf ontdekt.
Vergelijk het met een inbreker die een huis binnendringt, omdat hij weet dat het slot kapot is terwijl de bewoners zelf niet weten dat het slot kapot is. De bewoners pas dat hun slot kapot is als de inbraak al heeft plaatsgevonden. Zo is het ook met Zero Day-aanvallen. De hacker is de eerste die de kwetsbaarheden ontdekt en er direct gebruik van maakt voordat de softwareleverancier tijd heeft om een patch of update uit te brengen.
Het begrip Zero Day komt oorspronkelijk uit de wereld van de softwareontwikkeling. Vroeger werden beveiligingslekken pas bekend als een bedrijf of organisatie ze publiceerde of een patch uitbracht. Maar door de groei van cybercriminaliteit in de vroege jaren 2000, kwamen er steeds meer gevallen voor waarbij hackers kwetsbaarheden ontdekten en deze direct aanvielen zonder dat de softwareleverancier een oplossing kon maken.
De laatste jaren is er een stijging te zien in Zero Day-aanvallen, vooral door de toename van ransomware-aanvallen. Cybercriminelen gebruiken deze kwetsbaarheden steeds vaker om toegang te krijgen tot netwerken en waardevolle gegevens. Dit vormt een enorme uitdaging voor bedrijven die vaak geen specialistische kennis in huis hebben om zich adequaat te beschermen tegen deze bedreigingen.
Door de snel veranderende aard van technologie en de groeiende digitalisering van bedrijven, wordt de kans dat bedrijven het slachtoffer worden van Zero Day-aanvallen alleen maar groter. Daarom is het essentieel als mkb-bedrijf om expertise in te huren voor je ICT-beveiliging.
Een van de bekendste Zero Day-aanvallen uit de geschiedenis was de Stuxnet worm in 2010. Deze aanval richtte zich op industriële systemen in Iran, waardoor de werking van centrifuges in een nucleaire faciliteit werd verstoord. Dit was een (helaas) perfecte illustratie van de kracht van een Zero Day-aanval: de schade was groot en het gebeurde zonder dat de slachtoffers van de aanval enige waarschuwing hadden gekregen.
Een andere bekende Zero Day-aanval was in 2020. Het door de coronacrisis veel gebruikte Zoom was toen slachtoffer van een Zero Day-aanval. De hackers hadden zich door een voor de softwareontwikkelaars onbekende zwakte in de software toegang verleend tot tal van pc’s van gebruikers met een verouderde versie van Windows.
Zero Day is niet alleen een onderwerp in de techwereld. Netflix heeft in 2024 een serie uitgebracht getiteld Zero Day. Deze spannende serie, met Robert de Niro in de hoofdrol als president van de VS, belicht de gevaren van technologie en de gevolgen van digitale kwetsbaarheden. Het laat zien hoe relevant en actueel Zero Day-aanvallen zijn in de wereld van vandaag, zowel in de werkelijkheid als in fictie.
Zero Day-aanvallen richten zich vaak op:
Meestal dus niet op mkb-bedrijven, maar toch is het ook voor mkb-bedrijven belangrijk om Zero Day serieus te nemen. Een open deur, want je moet alle cyber security dreigingen serieus nemen. Het is bijvoorbeeld best bijzonder dat ieder bedrijf brandblussers en brandmelders heeft om de kans op brand te verkleinen, maar weinig aandacht besteden aan hun cyber security. En dat terwijl voor bedrijven het risico op een cyberaanval veel groter is dan het risico op brand. Daarom is het zo belangrijk om te investeren in je ICT-beveiliging.
Zero Day-kwetsbaarheden worden meestal ontdekt door beveiligingsonderzoekers of hackers die op zoek zijn naar zwakke plekken in software. Soms worden ze ook per ongeluk gevonden tijdens het gebruik van de software.
Dit hangt af van de kwetsbaarheid, maar het kan variëren van enkele dagen tot maanden. Soms duurt het een tijd voordat ontwikkelaars het probleem ontdekken en een oplossing aanbieden.
Zero Day-aanvallen kunnen lastig te herkennen zijn, maar soms kun je verdachte activiteiten opmerken, zoals: – Onverwachte veranderingen in netwerkverkeer. – Ongebruikelijke systeemactiviteiten of crashes. – Het plotseling niet kunnen gebruiken van bepaalde systemen.
Zero Day-aanvallen zijn gevaarlijk omdat de kwetsbaarheid onbekend is, dus ontwikkelaars kunnen de aanval nog niet stoppen. Dit geeft hackers de kans om zonder problemen toegang te krijgen tot systemen totdat er een oplossing komt.
Een Zero Day-kwetsbaarheid is de zwakte in de software die hackers kunnen gebruiken. Een Zero Day-exploit is de techniek of code die ze gebruiken om die zwakte te misbruiken.
Een Zero Day-kwetsbaarheid kan op verschillende manieren worden ontdekt. Meestal gebeurt dit door beveiligingsonderzoekers die op zoek zijn naar zwakke plekken. Soms ontdekken hackers ook deze kwetsbaarheden en gebruiken ze deze voor hun aanvallen voordat de ontwikkelaar het probleem kan oplossen.
Wanneer een Zero Day-kwetsbaarheid wordt ontdekt, beginnen softwareontwikkelaars zo snel mogelijk te werken aan een oplossing, zoals een patch of update. Maar totdat de update beschikbaar is, blijven systemen kwetsbaar voor aanvallen.